zondag 2 november 2014

zomer veertien 69

30 augustus – zaterdag / Visart

(…)

Een interessante gedachte in Ter wereld gekomen, dat mij, in al zijn uitgesponnenheid, na een bladzijde of tweehonderd (van de vijfhonderd) toch begint te vervelen. Het is een gedachte die gewijd is aan de oorlog, maar eigenlijk, uiteindelijk, aan de dood. ‘Dat is oorlog. Alles reduceren tot dezelfde leegte, een openbaar toilet en een klooster in dezelfde puin, een dode man naast een dode kat.’ (199) Oorlog ontstaat in het niet aanvaarden van verschillen. Oorlog wil verschillen opheffen, alles gelijk maken. Maar dat is precies wat de dood is: daar waar alles gelijk gemaakt is, waar geen verschillen meer bestaan, waar we allemaal dezelfde zijn en blijven. Enkel in de verschillen bestaat het leven, dat een voortdurend vergelijken is, tussen wat is en nog niet is en dus nog moet of kan worden. Of het nu groei of neergang is. Leven is gelegen tussen de verschillende dingen die, door ze samen te brengen, iets nieuws kunnen genereren. In de dood wordt niets meer. Als we dood zijn is ’t gedaan.

Ik kan me niet herinneren ooit eerder zo verontrust te zijn geweest door het nieuws over de internationale politiek. (Door het nieuws over de ecologische toestand van onze wereld ben ik dat al langer.) Ik werd geboren en groeide op tijdens de Koude Oorlog, een in hoge mate abstract conflict, waaraan wij op den duur gewend raakten zonder er de mogelijke impact van op een correcte wijze in te schatten. Het belangrijkste historische kenmerk van deze periode leek: dat er niets gebeurde. Stilstand. Ons werd wijsgemaakt dat hieraan op het eind van de jaren tachtig een eind kwam. De Wende was vooral een goednieuwsshow (dachten we), 9/11 zou een geïsoleerde ramp blijven, het werk van gekken. Maar we hadden moeten weten dat de verstoring van een lang bewaard evenwicht onstabiliteit inluidt. Stilaan zwelt, aanvankelijk in sourdine, het gerommel aan – nacht en ontij naderen. De revoluties van Noord-Afrika, de primitieve slachtpartijen dieper in Afrika, de al decennia etterende zweer in het Midden-Oosten en de chaos die is ontstaan na Amerikaanse interventies in Irak en Afghanistan, allemaal brandhaarden die worden aangewakkerd met etnische conflicten en religieus geïnspireerde en naar mijn aanvoelen vooral hysterische fundamentalismen: dit alles doet een afschrikwekkende cocktail ontstaan van absurd geweld, van onversneden negativisme. En dan is er nu die regelrechte oorlogsdreiging in Oekraïne, waar alsnog de twee grote machtsblokken van de Koude Oorlog tegenover elkaar komen te staan, uitgerekend in het jaar waarin we de Eerste Wereldoorlog gedenken. Ik volg dag na dag het nieuws en ik moet toegeven: ik ben ongerust, en dat is voor mij een nieuw gevoel.