woensdag 27 november 2013

mag de nmbs de vertragingen wegfoefelen?


actuele vraag 11

De treinen rijden vandaag trager dan een tijd geleden, dat is een feit. Hoewel ik het nog altijd een luxe vind om, in plaats van in de beloofde zestig, in zeventig minuten van Brugge naar Brussel te kunnen sporen, en ondertussen te kunnen lezen of schrijven of een uiltje te knappen of het voorbijzoevende landschap te bewonderen, wat ik in de file op de ‘snelweg’ tussen Affligem en Ternat allemaal niet zou kunnen, ben ik toch van oordeel dat de treinreizigers een punt hebben als zij klagen over de tegenwoordig al te vaak voorkomende vertragingen: zeventig is stilaan de regel geworden, zestig de uitzondering. En ik vind ook dat het een al te doorzichtige truc van de NMBS is om de vertragingen weg te werken door de rittenschema’s zodanig aan te passen dat dezelfde treinrit nu zeventig minuten hoort te duren. Zeventig minuten zal voortaan ‘op tijd’ zijn. Dat is verlakkerij, en dat deugt niet. Het kon ooit in zestig minuten en al die infrastructuurwerken tussen Brugge en Brussel worden toch niet uitgevoerd om de boel te vertragen?

Hetzelfde rekenkundig procedé wordt toegepast bij het verpatsen van de zogenaamde emissierechten en bij het meten van bosoppervlakte. Neem dat laatste: onlangs bleek de hoeveelheid bos in Vlaanderen te zijn toegenomen. Dat beweerde althans de overheid. Maar ze vertelde er in eerste instantie niet bij dat ze zodanig veel rek op de door haar gehanteerde definitie had gestoken, dat ook serres, dreven, aaneengesloten tuinen met een paar bomen en meer van dergelijke met de beste wil van de wereld niet als bos omschrijfbare groenzones werden meegeteld. Een juistere telling zou uitwijzen dat er niet méér maar minder bossen zijn dan een tijd geleden – en dat is ook wat iedereen verwacht. Want iedereen wéét natuurlijk dat dergelijke zaken – emissies, bossen, openbaar vervoer en er zullen nog wel voorbeelden zijn – in deze tijd niet voor- maar achteruitgaan.

Maar ja, de bonzen rekenen op de communicatiebureaus en die zeggen: verander stoemelings de regels en Jan Publiek zal het wel slikken. En als ze het niet slikken, dan zijn ze het na een paar dagen wel vergeten dat ze zich verslikt hebben. Zeker omdat ze tegen dan wel weer iets anders zullen voorgeschoteld krijgen dat ze moeten doorslikken.

Dit heeft dus met communicatie en manipulatie te maken. Met de overtuiging bij sommige lieden die aan het roer staan (of aan de stuurknuppel) dat het volk dom is en onmondig.

Maar het heeft nog met iets anders te maken. Met iets fundamentelers. Het heeft te maken met het feit dat onze samenleving nog geen taal heeft gevonden, nog geen criteria, nog geen meetapparatuur, om een cruciale ommekeer in kaart te brengen. Dat de treinen trager beginnen te rijden, beschouw ik als van dezelfde orde als fenomenen als: de vergrijzing, de klimaatsverandering, de teloorgang van de media, de sociale afbraak. Het gaat niet alleen trager, het gaat gewoon minder goed. Om niet te zeggen: het gaat niet meer. Er is een eind gekomen aan de vooruitgang of, om het misschien wat duidelijker te stellen: aan de Vooruitgang, mét hoofdletter. En het feit dat de treinen trager rijden is daar maar een symptoom van.

De actuele vraag moet dus niet luiden: ‘Mag de NMBS vertragingen wegfoefelen?’, maar: ‘Is het einde van de vooruitgang bereikt, ook al gaan de treinen van de NMBS nog vooruit, zij het een stuk trager dan vroeger?’